Na 3 weken Burundi is het dan zover. Het is zondag 22 juni en we moeten weer terug naar Nederland. Om nog even na te genieten van deze indrukwekkende reis blikt de reisgroep terug op de afgelopen weken.
De bouw van het activiteitencentrum.
Zaterdag is het de laatste dag geweest dat we naar Musigati zijn gegaan om te helpen met de bouw van het activiteitencentrum. Terugkijkend op de eerste dag, nu alweer 3 weken geleden, dat we hier waren (eerst om gewoon te kijken en daarna om hand- en spandiensten te verrichten) was het bouwteam bezig met het graven van diepe sleuven voor de fundering. Er was ook een overkapping gemaakt van takken en bananenbladeren met bankjes en een tafel die bestemd is voor de opzichter en zijn team met goed zicht over de bouwplaats. Aan de andere kant (met een prachtige view over het dal) hadden ze een soortgelijk afdak gemaakt waar wij dan konden lunchen. En weer een stukje verder hadden ze ook nog eens een prachtig toilet voor ons gemaakt (waarschijnlijk is dit gedaan na een spontane buikpijnaanval van één van onze groepsleden). Een gat in de vloer die met planken is afgedekt.
De keren daarna hebben we meegeholpen met het verplaatsen van stenen die in de geulen gelegd werden en waartussen later zand en cement werd gevoegd. Weer een paar dagen later hebben we op communityday met velen uit het dorp verder samengewerkt aan de fundering. De vloeren zijn verstevigd met stenen (hiertussen ook weer zand en cement) en donkerrode aarde. Ook hadden ze de bekisting gemaakt voor de basis van de bakstenen muren, waarin beton gegoten is om zodoende een solide fundering te maken. Iedere keer als we weer op de bouwplaats kwamen zagen we het gebouw groeien.
De mensen waren in het begin nog wel een beetje stug, moesten eerst nog maar eens bezien wat die blanken (muzungu) kwamen doen, maar langzamerhand werden we stuk voor stuk hartelijk begroet door iedereen en hadden we zelfs het idee dat ze naar ons hadden uitgekeken. Ze begonnen ons al snel bij naam te noemen en andersom leerden we vele anderen ook bij naam kennen. Voor hen was dit gemakkelijker dan voor ons. Zij hoefden maar 6 namen te onthouden en omdat wij 2 Jannen in ons gezelschap hebben, denken ze daar nu natuurlijk dat alle Hollandse mannen Jan heten. Ze vonden het leuk om ons woorden te leren in het Kurundi en ze vonden het nog mooier als wij de woorden probeerden na te zeggen (pfffft….nog best moeilijk hoor die klanken want hoe spreek je de mw of nd aan het begin van een woord uit bijvoorbeeld).
3 dagen geleden waren we met z’n vieren present op de bouw. De anderen vonden het prettiger om bij de training van de sociaal werkers aanwezig te zijn. Wij hebben jammer genoeg maar een halve dag kunnen helpen met de opbouwen van de muren (stenen sjouwen en ballen verplaatsen van een soort klei, vermengd met cement en water die gebruikt werden voor het metselwerk). Want ’s middags na een boterham met kaas en een flesje water begon het toch plotseling te stormen en het begon zelfs zo erg te regenen dat de bananenbladoverkapping van onze schaftplek ons niet lang droog kon houden. Helemaal verzopen reden we uiteindelijk terug naar onze compound. Het had geen zin meer om te wachten totdat het weer droog zou worden, want we hadden geen droge draad meer aan ons lijf.
En gister brak de laatste dag aan dat we naar Musigati gingen. We parkeerden de auto en we werden door de bouwploeg hartverwarmend ontvangen met handen schudden en omhelzingen. Na de begroetingen zijn we weer als één team aan de slag gegaan. Wat zijn ze weer ongelooflijk opgeschoten met de bouw. De openingen van de ramen en deuren beginnen zichtbaar te worden en de muren zijn al hoog opgetrokken.
Zwingend afscheid.
’s Middags, na het werk, hebben wij de hele bouwploeg uitgenodigd om naar het plaatselijke café in het dorp Musigati te gaan (ruim 4 kilometer verderop) om daar een afscheidsborrel te drinken en een vleesspies te eten. Bij aankomst in het café zaten allemaal hoogwaardigheidsbekleders van het dorp op het terras en het leek wel of het hele dorp was uitgelopen om te kijken welke happening er gaande was. Toen wij doorliepen naar de achterplaats van het café klonken de oorverdovende oergeluiden van de uit Musigati afkomstige groep ‘Incambigwa Kuguruka’. In Burundi zijn deze trommelaars wereldberoemd! Het is een formatie van 12 kerels en 1 jochie van 8 jaar. Ze waren eenvoudig maar mooi gekleed in lappen stof in de kleuren wit, rood en groen, de kleuren van de Burundese vlag. De act die ze hadden konden ze niet zo goed als anders uitvoeren. Ondanks dat ze het gewend zijn op blote voeten te lopen gaven zij aan dat de stenen en de kroonkurken die er lagen niet zo lekker aanvoelden en dat ze het er maar niet op waagden om nóg hoger te springen. We waren overweldigd door deze verrassing. Het was supergaaf.
Langzaamaan stroomde de bouwploeg binnen en iedereen werd voorzien van het plaatselijk bier Primus of kreeg een frisdrankje aangeboden. Jan en Renate hebben samen een toespraak gehouden, die Daniël voor ons heeft vertaald in het Kirundi. Respect voor alle mensen van de bouwploeg die daar het enorm zware werk, in de vaak hete Afrikaanse zon, moeten verrichten. We hebben alle dagen dat we daar waren, geen machine gezien die het werk voor ze kon verlichten, alles gebeurde met de hand, zowat geen beschermende kleding of bouwhelmen te bekennen en vaak ook nog op blote voeten.
De band gaf nog een toegift en het definitieve moment van afscheid nemen naderde. Het werd nog een emotionele bedoening met een knuffel of een Burundese omhelzing. Ook familieleden die de verhalen hadden gehoord van de bouwers waren aanwezig om ons warm de hand te schudden. We leken wel beroemdheden en we konden ons met moeite losmaken van de drommen kinderen en volwassenen die om ons heen stonden en ons uitzwaaiden.
Nagasaga! (Tot ziens).
